عملیات های اکتشافی

نایتروکس چیست ؟

قبل از انجام هرگونه بحث درباره نایتروکس , لازم است ابتدا راجع به هوا توضیح داده شود, به دلیل اینکه هوا متداول ترین گاز مصرفی توسط غواص ها بوده، و به طور معمول پایه مقایسه با گاز های تنفسی می باشد.

همان طور که بیشتر غواص ها می دانند , هوا تقریبا از 21% اکسیژن و 79% نیتروژن تشکیل شده است. در واقع به صورت دقیق تر اجزای آن 20.95% اکسیژن و 78.08% نیتروژن و 0.97% مقدار ناچیزی از گازهای دیگر است.هرچند مقدار اندک گازها از لحاظ فیزیولوژیک ناچیز است ولی ممکن است مثل نیتروژن در نظر گرفته بشوندو برای سادگی غالبا آنها را به درصد نیتروژن اضافه می کنند. برای سادگی بیشتر به طور معمول تمام درصد ها به عدد صحیح گرد می شوند.در سرتاسر این کتاب، مفهوم ساده تری از ترکیب هوا به صورت 21%اکسیژن و 79% نیتروژن تعریف خواهد شد.

بطور کل , نایتروکس ترکیبی از گازهای اکسیژن و نیتروژن می باشد. از چشم انداز غواصی ورزشی, اصطلاح نایتروکس به عنوان اختصار برای هوای غنی شده از اکسیژن میباشد, که این ترکیب تنفسی شامل اکسیژن بالای 21% و نیتروژن کمتر از 79% می باشد .

دوره نایتروکس برای میکس نایتروکس در رنج 22% تا 40% اختصاص دارد.در طول سالها ثابت شده است این رنج نایتروکس برای همه فعالیت های غواصی ورزشی مناسب و ایمن است.

اجزاء اولیه در هر دو گاز هوا و نایتروکس اکسیژن و نیتروژن هستند . اکسیژن یک عنصر حیاتی بوده که در فعالیت های متابولیسم بدن نقش به سزایی را دارد.نیتروژن از لحاظ فیزیولوژیکی در بدن به هیچ وجه مورد استفاده قرار نمی گیرد. اما به خاطر وجود آن در هوای استنشاقی, بخشی از آن به طور طبیعی جذب بافت های بدن می شود.

بیشتر خوانندگان به خاطر خواهند آورد در دوره های غواصی خود, که نیتروژن اضافی به طور معمول در طول غواصی جذب بافت های بدن می شود و نیتروژن اضافی مستقیما به ریسک بیماری برداشت فشار ارتباط پیدا خواهد کرد. بنابراین مقدار جذب نیتروژن نشان دهنده یک فاکتور بحرانی در مشخص کردن محدودیت زمان و عمق غواص می باشد. نایتروکس با درصد نیتروژن پایین تر, فواید بیشتری نسبت به هوا دارد, که بسته به شیوه ی استفاده از آن متفاوت میباشد :

• نایتروکس می تواند در شرایط ایمن مدت زمان غواصی در عمق را در مقایسه با تنفس هوا در همان عمق مشابه افزایش دهد.
• نایتروکس می تواند شرایط ایمنی را جهت کاهش زمان استراحت در سطح بین دو غواصی تکراری در مقایسه با تنفس هوا در حالت مشابه فراهم کند و با کاهش زمان استراحت سطح , غواص توانایی غوص های بیشتری را باتوجه به این مدت زمان خواهد داشت.
• به دلیل کاهش نیتروژن نایتروکس می تواند شرایط ایمن تری را جهت کاهش ریسک بیماری های برداشت فشار در مقایسه با هوا برای عمق مشابه فراهم نماید.

متاسفانه این فواید با مضراتی نیز همراه است. در شرایطی که اکسیژن یک ضرورت برای زندگی می باشد, مقدار بیش از حد آن ممکن است مضراتی را نیز همراه خود داشته باشد. افزایش مقدار اکسیژن در نایتروکس در عمق های محاسبه نشده در غواصی تفریحی میتواند ریسک هایی را همراه خود داشته باشد ,در جایگاهی که خطری هنگام تنفس هوا وجود ندارد محاسبه دقیق و با روش های مناسب , می تواند خطرات را از بین برده و یا کاهش دهد تا یک غواصی با موفقیت توسط غواص مدیریت شود.

نایتروکس به عنوان گاز تنفسی مفهوم جدیدی نیست, منابع تاریخی متعددی از وجود حالت های مختلف ترکیب اکسیژن و نیتروژن به عنوان گاز تنفسی که به سال 1800 میلادی میرسد، خبر میدهند.اولین مطلب درباره نایتروکس در سال 1943 منتشر شد, در آن مطلب پیشنهاد استفاده نایتروکس در جهت کاهش خطر بیماری برداشت فشار داده شده بود. نیروی دریایی آمریکا در سال 1954 جدول نایتروکس و دستور العمل استفاده از آن را تدوین کرد. سازمان NOAA (سازمان اقیانوس شناسی و جوی امریکا) برنامه نایتروکس خود را در سال 1970شروع کرد و در سال 1979 در دومین نسخه انتشار یافته کتاب راهنمای غواصی با مبحث نایتروکس را در آن به نگارش دراورد. سپس نوع جدیدی از سازمان آموزش غواص تخصصی نوظهور در سال 1985 فعالیت خود را شروع کرد و برای اولین بار آموزش نایتروکس برای غواصی های تفریحی را محیا نمود.

این سازمان در ابتدا IAND (International Association Nitrox Diver ) نام داشت که با تغییر و توسعه نام آن به IANTD (International Association Nitrox and Technical Divers) تغییر کرد. این انجمن تشکیل شده از مدیران سازمان اقیانوس شناسی امریکا بود که پایه گذار غواصی تکنیکال و غواصی نایتروکس در دنیا بشمار میآید.

در ابتدا برخی از سازمان های آموزشی با سابقه غواصی مخالفت شدیدی با معرفی نایتروکس به جامعه غواصی تفریحی ابراز نمودند, شاید به این دلیل که غواصی با نایتروکس هنوز به خوبی برای افراد خارج از سیستم نظامی و NOAA شناخته شده نبوده است.در اولین سال آموزش نایتروکس، این سازمان از رویداد صنعت اصلی غواصی در سال 1991 محروم شده بود اما نیت ها و تمایلات به سرعت تغییر کرد, مخالفان تبدیل به طرفداران شدند و در سال 1995 نایتروکس توسط بیشتر سازمان های آموزش غواصی تفریحی تائید شد.

همانطور که قبلا گفته شده بود , اصطلاح نایتروکس بین غواصان به عنوان اختصار برای هوای غنی شده با نایتروکس متداول است, دیگر اصطلاحات مناسب برای نایتروکس EAN و EANx می تواند باشند. اگر ترکیب خاصی از نایتروکس مدنظر باشد , درصد اکسیژن ممکن است به جلوی کلمات اختصاری اضافه شود, به طور مثال یک ترکیب با 32% اکسیژن به طور اختصار EAN32 گفته می شود. این حالت در کتاب جهت مشخص نمودن ترکیبات نایتروکس استفاده خواهد شد.

در ابتدا NOAA بر روی دو ترکیب خاص متمرکز شد ,EAN32 و EAN36 که بعد ها این دو ترکیب به عنوانNOAANitrox I و NOAANitrox II شناخته شدند . تعداد دیگر از سازمانها برای خود اصطلاحات و رده های خاص خود را ابداع کردند . همچنین زمانی که شروع به اجرای برنامه نایتروکس خود کردند, غواص ها به جای اسم نایتروکس گاها با اسم های Safe Air و De-Nitrogenated Air و .... مواجه می شدند .

به خاطر پیشرفت روز افزون و محبوبیت غواصی نایتروکس , در حال حاضر نایتروکس در اکثر دایوسنترها و قایق های غواصی و کلوپ های غواصی در دسترس می باشد و در ایران در جزیره زیبای کیش شما میتوانید گاز نایتروکس خود را با درصد دلخواه از ما بخواهید. مرکز غواصی دنیز با همکاری آکوالند کیش ارائه دهنده انواع گاز های تنفسی و دوره های غواصی تکنیکال در ایران.